2014 жылдан бастап депутаттар бастамасы және мектеп директорларының ұсынысымен тамақтандыруды ұйымдастыру бойынша қызметтер мен тауарларды таңдау, тамақтандыру сапасына әсер ететін демпингтік бағалар болуына, сонымен қатар директорлардың тікелей бақылау мүмкіндігі болмауынан, мемлекеттік сатып алулар жүйесінен алынды.

Бүгінгі күні орта білім беру ұйымдарында білім алушыларды тамақтандыруды ұйымдастыру, сондай-ақ мектепке дейінгі ұйымдарда, жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған білім беру ұйымдарында тәрбиеленетін және білім алатын балаларды тамақтандыруды қамтамасыз ету Ережелері әзірленді (БҒМ 31.10.2018ж№598бұйрығы).

Оқушылардың сапалы және қауіпсіз тамақтандыруын ұйымдастыру мақсатында Ережелерде білікті қызметкерлері бар (жұмыс тәжірибесі, аспаздар квалификациясы, технологтар мен диетологтар, азық-түлік өндірісі, энергия үнемдегіш құрылғыларының болуы), қызметті дұрыс ұйымдастыра алатын жалға алушыны таңдау критерийлері қарастырылған.

2018 жылдан бастап азық-түлікті дұрыс сақтау, дайын тағамдардың сапасын арттыру үшін мектеп асханаларының материалдық-техникалық базасын жақсарту мақсатында мемлекеттік-жекеменшік әріптестік механизмі енгізілді.

Сонымен қатар, Ережелер бойынша конкурстық комиссия құрамына үкіметтік емес ұйым және ата-аналар қоғамы, қорғаншылық комитеті, аумақтық қоғамдық денсаулық сақтау органдарының өкілдері кіреді.

Ереже бойынша тамақтандыруды ұйымдастыруда табиғи өнімдерді қолдану үшін жалға алушылардың азық-түлік өндірісінің (шаруа немесе шаруа қожалығы, жылыжайжәне т.б.) болуы және отандық өндірушілер тауарларын сатып алуы үшін қосымша балл алады.

Тағамдардың, азық-түліктердің және аспаздық өнімдердің тұтынушылық, органолептикалыққасиеттері, дайындау және технологиясы мен өндірістік жағдайлары балаларға арналған азық түлік қауіпсіздігі тұрғысынан Еуразиялық экономикалық одақтың техникалық регламенттеріне сай болуы қажет.

Келісімшартты бұзу немесе дұрыс орындамау жағдайында, келісімшарт сот шешімі бойынша бұзылып, жалға алушы жосықсыз деп жарияланады (БҒМ 31.10.2018ж №599 бұйрығы).

2015 жылы оқушыларды сапалы тамақтандырумен қамтамасыз ету мақсатында Министрлік пен Қазақ тағамтану академиясы бірігіп, алғаш рет мектеп оқушылардың жас ерекшеліктері ескерілген бір реттік тамақтандыру нормалары (ҚР Үкіметінің 12.03.2012ж.№320 қаулысына өзгерістер енгізілді) әзірленді.

Аталған нормаларда балалар ағзасына қажетті микронутриенттер: дәрумендер, минералдық заттар және микроэлементтер алуы қарастырылған.

2018 жылы 2016-2019 жылдарға арналған «Денсаулық» мемлекеттік бағдарламасын жүзеге асыру аясында, сонымен қатар білім беру ұйымдары оқушыларын дұрыс тамақтандыру сапасын арттыру мақсатында ҚР Денсаулық сақтау министрлігі мектеп оқушыларының тағам рационы бойынша бірыңғай стандарттарын әзірледі.

2019 жылдан бастап Министрлік білім беру ұйымдарының тамақтандыруды ұйымдастыруына нысанға бармай-ақ бақылау іс-шараларын жүргізуге мүмкіндік беретін, камералық бақылауды енгізді.

Сонымен қатар, Министрлік Қаржы министрлігімен бірлесіп, конкурстық рәсімдерді мемлекеттік сатып алулар порталы арқылы жүргізетін электрондық форматқа ауыстыруды қарастыруда.

Бүгінгі күні қызмет көрсетуді мектеп қызметкерлері, сондай-ақ ата-аналар қауымы тарапынан заңды түрде тұрақты бақылау мүмкіндігі қарастырылған. Әрбір мектепте тамақтандыруды бақылау комиссиясы қызмет етеді. Комиссияны мектеп директоры басқарып, құрамына мектеп медбикесі, педагогтар, ата-аналар комитеті мүшелері, қамқоршылық кеңесі кіреді.

Ереже бойынша жалға алушы ай сайын білім беру ұйымы басшысына сапасын куәландыратын құжаттары бар қолданылатын азық-түлік тізімін тапсыруы тиіс.

Күнделікті медициналық қызметкер немесе жауапты тұлға дайын тағамдарға органолептикалық бағалау жүргізіп, тағамдар және аспаздық өнімдерге органолептикалық бақылау журналына жазба жүргізеді.

Осылайша, оқушылардың тамақтану сапасына мектеп әкімшілігі тарапынан әсер етуге қажетті мүмкіндік жасалған. Аталған мәселеде білім беру ұйымы басшысының (бракеражды комиссия төрағасы) жауапкершілігі жоғары.

Сондықтан, Министрліктің мектептегі тамақтандыруды ұйымдастыру сапасын арттырудағы негізгі қызметі – бракеражды комиссияның тамақтандыру сапасын бақылау қызметіне ақпараттандыру жұмысын кең көлемде ұйымдастыру. Сонымен қатар, оқушылар мен ата-аналарға тамақтандыру дұрыс ұйымдастырылмаған жағдайда не істеу керектігін түсіндіру.

С 2014 года по инициативе депутатов и предложениям директоров школ выбор поставщика услуг, товаров по организации школьного питания выведен из системы государственных закупок в связи с имевшим место демпингом цен, влияющих на качество питания, а также отсутствием возможности осуществления непосредственного контроля директорами школ за поставщиками услуги.

На сегодняшний день проработан порядок организации питания обучающихся в организациях среднего образования и приобретения товаров, связанных с обеспечением питания детей, воспитывающихся и обучающихся в дошкольных организациях, организациях образования для детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей(приказ МОН РКот 31.10.2018г. №598).

В целях гарантирования качества и безопасности питания детей в Правилах предусмотрены критерии, позволяющие выбрать поставщика более подготовленного к оказанию данной услуги с наличием квалифицированного штата работников (опыт работы, квалификация поваров, наличие технологов, диетологов, положительных характеристик, собственного производства продуктов питания, энергосберегающего оборудования).

С 2018 года для улучшения материально-технической базы школьных столовых, влияющих на условия хранения продуктов питания, безопасность и качество приготовляемых блюд введен механизм государственно-частного партнерства.

Также, согласно Правилам в состав конкурсных комиссий включены представители НПО и родительской общественности, попечительских советов, а также территориальных органов охраны общественного здоровья.

Для обеспечения использования поставщиками свежих и натуральных продуктов Правилами предусмотрено получение поставщиками дополнительных баллов за наличие собственного производства продуктов питания, используемых при организации школьного питания (крестьянское или фермерское хозяйство, теплица и другие) и приобретение продуктов питания отечественных производителей.

 Потребительские свойства блюд, пищевых продуктов и кулинарных изделий, их органолептические свойства, технологии и условия изготовления должны соответствовать техническим регламентам Евразийского экономического союза в части безопасности пищевой продукции для детей.

В случае нарушения или ненадлежащего исполнения условий договора поставщиком, договор расторгается в судебном порядке и данный поставщик объявляется недобросовестным (приказ МОН РК №599 от 31 октября 2018 года).

В 2015 году в целях обеспечения качественным питанием отдельных категорий обучающихся Министерством совместно с Казахской академией питания впервые разработаны единые нормы одноразового школьного питания (внесены дополнения в ПП РК № 320от 12.03.2012 года) с учетом возрастных особенностей детей.

Данными нормами предусмотрено получение детьми всех необходимых для организма микронутриентов: витаминов, минеральных веществ и микроэлементов.

В 2018 году в рамках реализации Государственной программы развития здравоохранения Республики Казахстан «Денсаулық» на 2016 - 2019 годы, а также в целях повышения интереса к здоровому (горячему) питанию обучающихся организаций образования  МЗ РК разработаны единые стандарты по рациону питания в учебных заведениях.

С 2019 года Министерством введен камеральный контроль за организацией школьного питания органами и организациями образования, который позволяет без осуществления выезда на объект провести контрольные мероприятия.

Кроме того, Министерством совместно с МФ РК прорабатывается вопрос перевода конкурсных процедур в электронный формат постредством портала государственных закупок.

Сегодня, законодательно предусмотрена возможность осуществления постоянного контроля за предоставлением услуги, как сотрудниками школ, так и родительской общественностью. В каждой школе действует комиссия по контролю за питанием детей. Комиссию возглавляет директор школы, в состав входят медицинская сестра школы, педагоги, члены родительского комитета, попечительского совета.

Согласно Правилам организации питания поставщик услуги должен ежемесячно предоставлять руководителю организации среднего образования сведения об используемом перечне продуктов питания для обучающихся с приложением документов, удостоверяющих их качество и безопасность.

Ежедневно медицинским работником или ответственным лицом проводится органолептическая оценка качества готовых блюд с внесением записей в журнал органолептической оценки качества блюд и кулинарных изделий.

Таким образом,в настоящее время,все необходимые рычаги, позволяющие администрациям школ влиять на качество питания детей проработаны. Сегодня, следует признать, на первый план выходит уровень ответственности руководителей организаций образования (председатели бракеражных комиссий).

В этой связи, основным направлением деятельности Министерства по повышению качества школьного питания является обеспечение широкого информационного освещения порядка деятельности бракеражных комиссий по контролю за качеством питания. А также информирование обучающихся и их родителей о дальнейших действиях при обнаружении нарушений при организации питания детей.